Umowa o dzieło to tzw. „umowa rezultatu”, gdzie umówione wynagrodzenie należy się przyjmującemu zamówienie jedynie wtedy, gdy dzieło wykonał. Czy aby na pewno? Czy za niewykonane dzieło (a jeśli tak to kiedy) można otrzymać wynagrodzenie? Kodeks cywilny przewiduje pewne wyjątkowe sytuacje, gdy pomimo niewykonania przyjmujący zamówienie może żądać zapłaty całości lub części wynagrodzenia, mimo że dzieła nie wykonał. Warto znać swoje prawa, zatem… zapraszamy do lektury najnowszego artykułu od Lawdecode.
Trochę (niezbędnej) teorii…
Umowa jest stosunkiem prawnym dwustronnym. Określa obowiązki obu stron umowy. Od prawidłowego wypełnienia tych obowiązków uzależnione jest wykonanie umowy. Podstawowym obowiązkiem zamawiającego jest zapłata wynagrodzenia. Jednak zdarzyć się może, i często tak jest, że wykonanie umowy uzależnione jest od współpracy między zamawiającym, a wykonawcą. Wtedy należy określić obowiązki zamawiającego szerzej niż jedynie zapłata wynagrodzenia.
Przykłady niespełnienia obowiązków w branży IT
W języku prawnym współpraca określana jest współdziałaniem. Od współdziałania zamawiającego z wykonawcą zależy prawidłowe wykonanie umowy. Zdarza się jednak, że zamawiający nie spełnia swoich obowiązków. np. nie dostarcza biblioteki programistycznej, bez której niemożliwe lub znacznie utrudnione jest napisanie programu. Innym przykładem jest brak dostarczenia konkretnego sprzętu lub rozwiązań umożliwiających pracę, czy brak dostarczenia dokumentacji technicznej przy modyfikacji programu. Skutek musi być taki, że wykonawca nie może wykonać swojej części umowy. Występują także przypadki kiedy w umowie przewidziany jest termin na wykonanie pracy oraz ustanowione kary umowne w przypadku opóźnienia. Sprawa jest wtedy poważna.
Jakie są rozwiązania?
Rozwiązanie zależy od rodzaju umowy jaką zawarliśmy. Umowa o dzieło bowiem posiada pewną „broń dla wykonawcy”. Jeżeli wykonanie umowy doznaje przeszkód, za które odpowiedzialny jest zamawiający druga strona ma prawo:
- żądać wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła
- odstąpić od umowy
Odstąpienie ma ten skutek, że uważa się umowę za niezawartą, a strony zobowiązane są zwrócić sobie to, co do tej pory świadczyły. W przypadku zobowiązań częściowych można odstąpić od niewykonanej i nierozliczonej części.
Kiedy przysługuje zapłata za niewykonane dzieło?
Możliwość skorzystania uprawnienia zapłaty mimo niewykonania umowy przysługuje wyłącznie kiedy współdziałanie zamawiającego jest konieczne. W takim wypadku można żądać całości wynagrodzenia.
W jakiej wysokości?
Zamawiający ma jedynie prawo odliczyć to, co wykonawca zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła. Jeżeli chodzi o zaoszczędzony czas wykonawcy, to można go uwzględnić pod warunkiem, że w tym czasie, który był przeznaczony na wykonanie dzieła, wykonawca mógł wykonać inną umowę.
W celu uniknięcia niejasności najlepiej w umowie określić zakres niezbędnego współdziałania zamawiającego. Polega to na wskazaniu obowiązków zamawiającego. Ustaleniu terminu, w którym ma wykonać obowiązki. Można również w takim przypadku zastrzec karę umowną.
W kodeksie cywilnym przedstawione rozwiązanie dotyczy wyłącznie umowy o dzieło. Ponadto są to przepisy bezwzględnie obowiązujące, co oznacza że nie możemy wyłączyć umową ich stosowania. W przypadku innych umów, na podstawie i w granicach zasady swobody zawierania umów możemy wpisać podobną klauzulę w umowę. Tutaj potrzeba jednak naszej inicjatywy.
Alicja Kaszuba, adwokat, wspólnik w LawDecode.
LawDecode to specjalistyczna kancelaria adwokacka świadcząca kompleksowe usługi z obszaru szeroko rozumianego IT. Nieobce są nam kazusy i zawiłości prawa autorskiego i własności intelektualnej, a także prawa umów, prawa handlu internetowego, czy też problematyka ochrony danych osobowych.