Zdrowie psychiczne naszych organizacji

czyli jak współpraca z psychologiem może pomóc w osiąganiu wyższej wydajności, kształtować kulturę organizacji, a także przyczyniać się do kształtowania przewagi konkurencyjnej.

Dlaczego to ważne?

W dynamicznie zmieniającym się świecie, który od zawsze i coraz bardziej wymaga od nas kompleksowego i błyskawicznego dostosowania się do jego zmian, zdrowie psychiczne staje się kluczowym zasobem nas wszystkich. Jego dobra kondycja przyczynia się do naszej produktywności, innowacyjności, radzenia sobie ze stresem i ogólnym poczuciem dobrobytu i szczęścia. W branży IT, gdzie presja i tempo pracy są wyjątkowo wysokie i konieczne dla utrzymania pozycji na rynku całych organizacji jak i indywidualnych specjalistów, dużo łatwiej o wypalenie zawodowe i negatywne działanie stresu. A ten jak pokazują badania w Stanach Zjednoczonych przyczynia się do 120,000 zgonów rocznie. Co ważne, według raportu „Zrozum. Poczuj. Działaj!” prowadzonego we współpracy Grupy Artemis oraz organizacji Pracodawców RP, blisko 90% badanych (zarówno pracowników jak i pracodawców) uznaje wprowadzenie przez firmy programów dbających o zdrowie psychiczne pracowników za konieczność. Warto zastanowić się dlaczego. Czy jest to część większej przemiany społeczno-kulturowej, której jesteśmy uczestnikami i obserwatorami, czy organizacje, które budujemy prowadzą pracowników do tak silnego wyczerpania, czy może dbanie o dobrostan organizacji się po prostu opłaca? Na te pytania nie ma jednej odpowiedzi, co więcej w każdym z nich kryje się zairnko prawdy. Rozwiązań powinniśmy szukać zarówno w czynnikach zewnętrznych takich jak środowisko pracy czy postawy pracodawców i liderów, jak i w wewnętrznych uwarunkowaniach jednostek. 

W ostatnich latach możemy obserwować jak temat zdrowia psychicznego, zrzuca etykietę tematu tabu. Publiczna debata dotyczy między innymi kondycji psychicznej dzieci i młodzieży, a raport “Młode Głowy” Fundacji Unaweza pokazuje jej przerażający obraz. Sama pandemia, związana z nią izolacja i poniesione straty, na długo jeszcze pozostawią całe społeczeństwa w stanie żałoby i lęku, o których długo jeszcze będziemy rozmawiać. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego ogólna liczba podjętych konsultacji psychologicznych i psychiatrycznych w 2022 roku zwiększyła się o 39,3 proc., w porównaniu do tego samego okresu w roku 2021. Co więcej z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że w samym roku 2022 wystawiono prawie 1,3 mln zwolnień lekarskich z powodu problemów ze zdrowiem psychicznym. Zdrowie psychiczne naszych organizacji to temat, który dzięki branży IT może zostać oswojony i wprowadzony w szereg krytycznych dla biznesu obszarów. A nasza branża ma szansę wieść prym, w wyznaczaniu standardów z nim związanych. 

Jakie są wyzwania, a jakie możliwości?

Stres i wypalenie zawodowe

Zawody o podniesionym tempie pracy czy ekspozycji na stres związany z częstymi zmianami, w znacznym stopniu borykają się z problemem wypalenia zawodowego. Jest to zjawisko na tyle powszechne, że w 2022r zostało zakwalifikowane jako jednostka chorobowa, co w praktyce oznacza, że może być podstawą dla zwolnienia lekarskiego. Wypalenie zawodowe poznamy po braku energii, wyczerpaniu, mentalnym odcięciu od pracy, cynicznym lub negatywnym nastawieniu do pracy, oraz zredukowanej skuteczności zawodowej. Jak wynika z badań Maslach i Leiter, zjawisko to koreluje z częstszymi nieobecnościami i zmianami miejsca pracy, z gorszymi wynikami w pracy, z pogorszonymi relacjami w pracy i w domu oraz z ogólnym złym stanem zdrowia. 

W tym kontekście, psychologowie pełnią kluczową rolę nie tylko poprzez wsparcie kształtowania zdrowej kultury organizacyjnej. Ich praca w tym obszarze może obejmować warsztaty pracy ze stresem, budowanie świadomości emocjonalnej czy regularne sesje terapeutyczne. Według Światowej Organizacji Zdrowia, zapewnienie takiego wsparcia pracownikom, może zimniejszych ich rotację nawet o 66%. 

Wellbeing, a performance

Poczucie dobrobytu (wellbeing) pracowników odgrywa niezwykle istotną rolę w kontekście zdrowia psychicznego całej organizacji. Samo pojęcie dobrobytu pracownika przejawia się w różnych aspektach, takich jak satysfakcja z pracy, poczucie bezpieczeństwa zawodowego, równowaga między życiem zawodowym a osobistym, a także aktywne rozwijanie kompetencji i umiejętności zawodowych. Pracownicy, któych cechuje poczucie satysfakcji i dobrobytu, są bardziej zaangażowani w wykonywanie swoich obowiązków i osiągają lepsze wyniki. Z kolei organizacje, które dbają o wymienione aspekty, częściej cieszą się lojalnością i wysoką motywacją pracowników.

Współpraca z psychologiem w tym zakresie może być kluczowym czynnikiem sukcesu organizacji. Wsparcie w kształtowaniu ścieżki kariery, programy coachingowe, rozwój umiejętności interpersonalnych, szkolenia z zarządzania czasem czy wsparcie w radzeniu sobie z trudnościami zawodowymi i osobistymi, to tylko kilka możliwości takiej współpracy. W dłuższej perspektywie, troska o dobrostan psychiczny pracowników przekłada się na innowacyjność i kreatywność, a według American Psychological Association może skutkować wzrostem motywacji wśród pracowników nawet o 83%.

Świadome (siebie) przywództwo

Świadomi liderzy posiadają wyjątkową zdolność do rozumienia zarówno siebie, jak i swojego otoczenia. Wiedzą, że aby skutecznie zarządzać organizacjami, muszą przede wszystkim rozumieć swoje własne zachowania, przekonania, nawyki i tendencje. Dla efektywności w ich roli kluczowe jest również rozumienie swoich emocji, szczególnie w obliczu trudnych decyzji czy nowych sytuacji. Ponadto, świadomi przywódcy są bardziej otwarci na inne opinie i perspektywy, co przekłada się na tworzenie bardziej zintegrowanych i zrównoważonych organizacji. 

W rozwoju samoświadomości i umiejętności interpersonalnych pomóc mogą im nie tylko coachowie i dedykowane temu szkolenia, ale właśnie specjaliści zdrowia psychicznego. Rozwojowa praca indywidualna może dotyczyć identyfikowania i zarządzania swoimi emocjami, rozwiązywania konfliktów czy komunikacji interpersonalnej. Przede wszystkim jednak stałe wsparcie psychologiczne, sprzyja radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami w efektywny sposób oraz wspiera zmianę postaw samego lidera, a przez to też całego systemu. 

Oswajanie zmiany i innowacje

Dynamiczne zmiany oraz promowanie innowacji to kluczowe aspekty rozwoju organizacji i budowania przewagi konkurencyjnej. Jednak procesy te często wywołują nadmierny stres, niepewność i spotykają się z oporem. Pracownicy, którzy czują wsparcie i mają narzędzia do radzenia sobie ze stresem, są bardziej otwarci na eksperymentowanie i podejmowanie ryzyka, co może prowadzić do tworzenia nowych, konkurencyjnych rozwiązań.

Wsparcie psychologiczne w tym zakresie obejmuje budowanie świadomości i zrozumienia procesu zmiany, dostarcza narzędzia dla jej oswajania oraz rozwija kluczową dla innowacji kreatywność. Poprzez sesje coachingowe i warsztaty, psycholodzy pomagają pracownikom w lepszym zrozumieniu swoich reakcji i zachowań oraz w budowaniu elastyczności psychicznej, która umożliwia skuteczne dostosowanie się do nowych sytuacji.

Wyzwanie stygmatyzacji

Wprowadzenie wsparcia psychologicznego w branży IT wiąże się z pewnymi wyzwaniami, w tym z przełamywaniem pietna związanego ze zdrowiem psychicznym. Niestety według raport firmy Wellbee, 75% pracodawców przyznaje się do stygmatyzacji zaburzeń psychicznych w miejscu pracy, a według raportu firmy HearMe, aż 52% pracowników chciałoby skorzystać z anonimowego wsparcia psychologicznego. Właściwie zarządzana świadomość na ten temat i eliminacja stygmatyzacji, może znacząco przyczynić się do tworzenia bardziej otwartego, wspierającego i zdrowszego miejsca pracy.

Psycholodzy moga pełnić w tym procesie kluczową rolę. Poprzez warsztaty, szkolenia i kampanie edukacyjne, pomagają organizacjom oswoić zagadnienia zdrowia psychicznego oraz tworzą przestrzenie do otwartego dialogu i wymiany doświadczeń. Mogą oni także wspierać organizacje w tworzeniu polityk i procedur, które eliminują stygmatyzację, gwarantują poszanowanie prywatności i godności pracownika, który znajduje się w kryzysie.

Wyprzedzić przyszłość

Inżynieria organizacji ku polepszeniu wydajności i wyników to temat starszy niż sama rewolucja przemysłowa XIX wieku. O wzajemnym wpływie kultur, grup i społeczeństw rozważali już antyczni myśliciele, Platon i Arystoteles. Bardziej współcześni nam, Hofstede i Drucker, podkreślali znaczenie kultury organizacyjnej i jej wpływu na zachowania oraz efektywność ludzi. Również współczesne organizacje, wiodące prym w budowaniu innowacyjnych środowisk pracy, oswoiły istnienie dedykowanych działów skupionych na badaniu i kształtowaniu warunków pracy poprawiających wydajność. Lata temu Google, oddał to zadanie Laszlo Bockowi, a ten z pomocą zespołu psychologów organizacyjnych, nie tylko przebadał ale i dostosował kluczowe sposoby działania firmy dla jeszcze lepszego osiągania jej strategicznych celów. W ślad za nim podążyły kolejne świadome organizacje, budując tym samym swoją przewagę konkurencyjną na lata. Poza inwestowaniem w inżynierię swojego własnego środowiska, firmy wspierają dobrobyt swoich pracowników oferując im szereg dodatkowych benefitów. Od sesji mindfulness i medytacji, przez regularne przerwy na odpoczynek po dostęp do terapii i wsparcia psychologicznego. 

Dbanie o zdrowie psychiczne liderów i pracowników, niedługo będzie oczywistym elementem działania strategicznego. Dla dobra organizacji i jej członków, powinno ono odbywać się pod okiem wykwalifikowanych do tego psychologów i psychoterapeutów, których obowiązuje prawny i etyczny kodeks postępowania. Jeśli szukamy gotowego rozwiązania poza naszą organizacją, na rynku dostępnych jest kilka firm świadczących usługi wsparcia psychologicznego dla firm. HearMe, Wellbee czy Mindgram, to tylko kilka z nich. Innym rozwiązaniem, jest nawiązanie stałej specjalistycznej współpracy z psychologiem, szczególnie jeśli działamy w obszarze o podniesionym poziomie stresu, a nasze zespoły i kadra kierownicza, potrzebują wsparcia w szerokim i stałym zakresie. 

Nie ma mowy o kształtowaniu jakiegokolwiek sukcesu bez uwzględnienia kondycji psychicznej i możliwości mentalnych ludzi, którzy na niego pracują. Życie zawodowe pozostaje immanentną częścią naszej codzienności, kultury i tożsamości, nie tylko w znaczeniu czasu jaki na nie przeznaczamy. Nie możemy dłużej oddzielać od siebie zagadnień związanych z wpływem naszego zdrowia psychicznego na budowanie zdrowszej kultury pracy, wyższej wydajności i efektywnego zarządzania. Nieuznanie tego wpływu byłoby odrzuceniem przyszłości, a ta przecież nieuchronnie nadejdzie.

Inżynieria organizacji ku polepszeniu wydajności i wyników to temat starszy niż sama rewolucja przemysłowa XIX wieku. O wzajemnym wpływie kultur, grup i społeczeństw rozważali już antyczni myśliciele, Platon i Arystoteles. Bardziej współcześni nam, Hofstede i Drucker, podkreślali znaczenie kultury organizacyjnej i jej wpływu na zachowania oraz efektywność ludzi. Również współczesne organizacje, wiodące prym w budowaniu innowacyjnych środowisk pracy, oswoiły istnienie dedykowanych działów skupionych na badaniu i kształtowaniu warunków pracy poprawiających wydajność. Lata temu Google, oddał to zadanie Laszlo Bockowi, a ten z pomocą zespołu psychologów organizacyjnych, nie tylko przebadał ale i dostosował kluczowe sposoby działania firmy dla jeszcze lepszego osiągania jej strategicznych celów. W ślad za nim podążyły kolejne świadome organizacje, budując tym samym swoją przewagę konkurencyjną na lata. Poza inwestowaniem w inżynierię swojego własnego środowiska, firmy wspierają dobrobyt swoich pracowników oferując im szereg dodatkowych benefitów. Od sesji mindfulness i medytacji, przez regularne przerwy na odpoczynek po dostęp do terapii i wsparcia psychologicznego. 

Dbanie o zdrowie psychiczne liderów i pracowników, niedługo będzie oczywistym elementem działania strategicznego. Dla dobra organizacji i jej członków, powinno ono odbywać się pod okiem wykwalifikowanych do tego psychologów i psychoterapeutów, których obowiązuje prawny i etyczny kodeks postępowania. Jeśli szukamy gotowego rozwiązania poza naszą organizacją, na rynku dostępnych jest kilka firm świadczących usługi wsparcia psychologicznego dla firm. HearMe, Wellbee czy Mindgram, to tylko kilka z nich. Innym rozwiązaniem, jest nawiązanie stałej specjalistycznej współpracy z psychologiem, szczególnie jeśli działamy w obszarze o podniesionym poziomie stresu, a nasze zespoły i kadra kierownicza, potrzebują wsparcia w szerokim i stałym zakresie. 

Autorka: